Người Nhật vốn rất tinh tế, điều này thể hiện từ những điều nhỏ nhất như cách dùng đũa để ăn. Cùng Anon Việt Nam tìm hiểu cách dùng đũa của người Nhật Bản, chúng ta sẽ khám phá được nhiều điểm đặc biệt và thú vị.
Người phương Tây được nhận xét là ăn theo kiểu chim bởi thói quen dùng dao, nĩa để cắt thức ăn tương tự như loài thú sử dụng móng vuốt để xé con mồi. Ngược lại người phương Đông ăn kiểu chim bởi vì họ dùng đũa để gắp giống như chim dùng mỏ để gắp mồi.
Người Nhật cũng dùng đũa để gắp thức ăn tương tự như các dân tộc khác ở phương Đông. Song người Nhật có cách dùng đũa khác biệt hơn so với các nước khác. Đũa của Nhật Bản được làm từ các chất liệu như tre, gỗ, sừng, sắt,… tương ứng với mỗi chất liệu là một ý nghĩa khác nhau.
Sự giao lưu văn hoá giữa hai đất nước Nhật Bản và Trung Quốc là xuất phát để các sư sãi, nhà buôn đưa đũa du nhập vào quốc gia hoa anh đào. Khoảng năm 710 – 794 (thời kỳ Nara) đũa bắt đầu được sử dụng ở cung đình rồi lan rộng tới các gia đình quan lại quyền thế.
Sự phân biệt giai tầng, đẳng cấp cũng được thể hiện rất rõ ràng qua hình thức của đôi đũa trong cung đình. Đũa ngắn hơn thì dành cho vua và hoàng tộc, còn đũa của quan lại thì dài hơn. Từ năm 1185, đũa trở nên phổ biến trong cuộc sống của người dân song quan niệm về độ dài, ngắn của đũa trong dân gian lại khác so với cung đình. Dân gian quan niệm rằng đũa con cái ngắn hơn đũa của cha mẹ. Chồng dùng đũa dài hơn vợ, anh dùng đũa dài hơn đũa của em.
Vua và quan lại thời xưa thường chứng tỏ sự quyền quý, cao sang thông qua việc chỉ dùng đũa một lần và bỏ đi. Sau này, tục lệ này cũng khá phổ biến trong dân chúng. Từ năm 1185, vào thời điểm cấy lúa (mùa xuân) và thời điểm thu hoạch (mùa thu), phong tục của người Nhật Bản là họ sẽ thay đũa mới. Ngày 4 -8 hàng năm được biết đến là “Ngày hội đũa” của nước Nhật.
Nguồn gốc của ngày hội đũa là: trong tiếng Nhật số 4 được đọc là Si (Shi), số 8 đọc là Hachi (Hachi), mà từ “HaShi” lại là “đôi đũa” nên ngày 4-8 được gọi là ngày hội đũa.
Về chất liệu: Chất liệu của các đôi đũa của Nhật thường là bằng gỗ, kích thước ngắn, thuận tiện cho việc sử dụng. Đôi đũa của người Nhật gắn liền với nhiều phong tục tập quán, thể hiện nét văn hoá của đất nước này. Khi sử dụng món ăn truyền thống Sashimi, cần thiết phải dùng đũa gỗ bởi việc dùng đũa kim loại dễ khiến món ăn bị hỏng.
Người Nhật có phương thức dùng đũa tương đối đặc biệt: luôn có một đôi đũa chung đặt trên bàn ăn dùng để gắp thức ăn chung vào bát cho mỗi người. Nếu như không có đôi đũa chung, họ sẽ quay ngược đầu đũa để gắp thức ăn sau đó lại dùng đầu đũa cũ để ăn. Việc làm này không chỉ thể hiện vệ sinh mà còn gắn liền với phong tục của người Nhật trong tang lễ. Sau khi người đã mất được hoả táng thì người thân trong gia đình sẽ dùng đũa để gắp xương người quá cố và chuyền qua cho nhau.
Ngoài ra người Nhật cũng có một số quan niệm quen thuộc trong dùng đũa như: kiêng cắm đũa lên bát cơm vì điều này gợi chết chóc, không dùng đũa để gắp thức ăn. Bạn có biết, Nhật có một phong tục rất thú vị là đôi đũa đã được dùng sau khi đi cắm trại, picnic thì cần phải được bẻ đôi để ngăn chặn ma quỷ lợi dụng các đôi đũa đó làm điều xấu.
Ngày nay, người Nhật không dùng đũa một lần rồi vứt đi như ngày xưa nữa mà họ rửa sạch đôi đũa để sau đó dùng lại. Riêng với khách của gia đình thì sau khi đũa được dùng xong, chủ nhà sẽ đem bỏ đôi đũa đó đi. Hành động này thể hiện sự trong sạch của người dân xứ Phù Tang.
Anon VietNam
